بيماري ويروسي ابولا-ماربورگ: اين بيماري بيشتر محدود به قاره آفريقاست و در ميمونها در فيليپين و همچنين موارد آلودگي انسان در مسافران، كاركنان آزمايشگاه و مراكز درماني از كشورهاي اروپايي نيز گزارش شده است. سرعت انتقال اين ويروس ها از طريق تماس نزديك با منابع حيواني و انساني و ميزان كشندگي بسيار زياد آنها (تا 90 درصد)، رعايت احتياط لازم هنگام كار كردن با ميمون و يا بافتهاي آن و یا مراقبت از بيماران مشكوك در مراكز درماني را ايجاب مي كند. ويروس هاي ابولا و ماربورگ كه بيماري خونريزي دهنده و كشنده اي را در انسان ايجاد مي كنند، تنها گونه هاي موجود در خانواده فيلوويريده هستند كه تا قبل از 1976 نشاني از آنها و بيماري ناشي از آلودگي به آنها در انسان در نوشته هاي پزشكي ديده نمي شود. در اين سال همه گيري هاي بيماري با بجاي گذاشتن تعداد قابل توجهي كشته، به طور هم زمان براي اولين بار از نواحي شمالي كشور زئير (اكنون جمهوري دموكراتيك كنگو ناميده مي شود) و جنوب سودان گزارش شد (Bowen, 1977). ميزان كشندگي سوش شايع در سودان در حدود 90 درصد و براي سوش شايع در زئير تا 50 درصد بوده است (Baron, 1983). در سال 1989 از يك بيماري با نشانه هاي خونريزي شديد كه به طور همه گير در يك كلني از ميمون هاي وارداتي از فليپين در (رستون) ويرجينا شايع شده بود، سوش ديگري از ابولا، كه به رستون شهرت يافت، جدا شد. در حاليكه اين سوش جديد براي ميمون ها به شدت بيماريزا بود، در تعدادي از افراد كه در تماس با اين ميمون ها بودند، فقط آنتي كور ابولا را، بدون ايجاد نشانه هاي باليني بيماري توليد كرده بود. سوش رستون از نظر خصوصيات آنتي ژنتيك با سوش ابولاي آفريقا تفاوت داشت (Jahrling, 1990). ويروس ابولا داراي 4 سروتيپ كاملاً مشخص زئير، سودان، ساحل عاج و رستون است. بيماري با نشانه هاي ناگهاني تب، سردرد و بي حالي شديد شروع مي شود، درد عضلاني نيز وجود دارد. در مراحل بعد حالت تهوع، استفراغ و اسهال آبكي شديدي تظاهر مي يابد كه ممكن است تا يك هفته ادامه داشته باشد. راش و اختلالات كليوي و كبدي و خونريزي هاي داخلي و خارجي از نشانه هاي پيشرفت بيماري است. در موارد كشنده بيماري خونريزي بين روزهاي پنجم تا هفتم از بيني، چشم، لثه ها، گوش و واژن شروع و در فاصله 8 تا 9 روز بعد از آغاز نشانه هاي بيماري به مرگ بيمار ختم می شود. انتقال بيماري به انسان از طريق تماس مستقيم با خون، ترشحات و اندام هاي بيمار صورت مي گيرد. تماس با جسد فوت شدگان بيماري هنگام كفن و دفن آن ها، تماس پزشكان و كاركنان بيمارستان ها با بيماران بستري، تماس با شامپانزه، گوريل و حيوانات زوج سم، وسیله انتقال بيماري بوده است. انتقال ويروس از طريق مني تا 7 هفته بعد از بهبودي گزارش شده است. اين بيماري كشنده ويروسي در كشورهاي آفريقايي شايع است و موارد گزارش شده آن در خارج از قاره آفريقا در اثر تماس با بوزينگان آلوده وارد شده از اين كشورهاي آفريقايي بوده است. در سال 1967 يك همه گيري از بيماري با ويروس ماربورگ در شهرهاي هامبورگ، فرانكفورت و بلگراد اتفاق افتاده است. شش مورد آلودگي ثانويه بدون مرگ در اين همه گيري گزارش شده است (WHO, 2005). همه گيري هاي بيماري از سال 1967 از آنگولا، جمهوري دموكراتيك كنگو، كنيا، و يك مورد در آفريقاي جنوبي گزارش شده است. در يك همه گيري وسيع از بيماري با ويروس ابولا در انگولا از اواخر مارچ تا ژوئيه 2005، تعداد 422 مورد بيماري با 356 مورد مرگ به وقوع پیوست (WHO, 2005). از سال 1967 كه اولين همه گيري بيماري ابولا گزارش شد، تا اواسط سال 2004، جمعاً 1850 مورد بيماري با 1200 مورد مرگ از اين بيماري گزارش شده است (WHO, 2004). انتظار مي رود در آينده شاهد شيوع همه گيري هاي هر ازچندگاه اين بيماري ها باشيم. بررسي هاي اكولوژيك همه گيري ها و موارد انفرادي تب هاي خونريزي دهنده ناشي از فيلوويروس ها نشان داده كه زمينه هاي وسيع جغرافيايي و اكولوژيكي براي انتشار ويروس هاي ابولا و ماربورگ در نواحي گرم سير آفريقا و فليپين وجود دارد. شرايط اكولوژيك براي انتشار ويروس ابولا در نواحي باراني آفريقاي مركزي و غربي و ويروس ماربورگ در قسمت هاي خشك و غير جنگلي آفريقاي شرقي و مركزي فراهم است. شرايط اكولوژيكي براي انتشار ويروس ابولا رستون نيز در كشورهاي آسياي جنوب شرقي و فليپين فراهم است (Petrson, 2004). بايد توجه داشت كه نه تنها احتمال شيوع همه گيري هاي چند بيماري مشترك ويروسي ذكر شده در بالا در ايران وجود دارد بلكه بايد به اين نكته اشاره داشت كه بيماري هاي كانوني موجود در ايران نيز ممكن است در صورت فقدان برنامه هاي مراقبت دقيق، كانون هاي جديدي بيابند و مشكلات بهداشتي تازه اي به وجود آورند. احتمال ايجاد كانون هاي جديدي از طاعون، لشمنيوز و تب راجعه كنه اي را هرگز نبايد از نظر دور داشت. تاكنون موردي از تب زرد در ايران گزارش نشده ولي وجود بيماري در كشورهاي همسايه و وجود گونه هاي مختلف پشه هاي كولكس و آادس كه مي توانند ناقل ويروس باشند، احتمال انتشار چرخه شهري بيماري را در ايران مطرح مي كند.