دکتر محمودرضا اثناعشری*

*عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

دانشگاه پیام نور- گروه علمی کشاورزی- بخش علوم دامی- تهران 4697-19395- ج.ا. ایران

پست الکترونیک: asnaashari@pnu.ac.ir

 

چكيده

فاسیولیازیس در سراسر جهان اتفاق می افتد و سبب خسارات اقتصادی می شود. کرم فاسیولا یک فلوک کبدی است که در مجاری اصلی صفراوی کبد و کیسه صفرا زندگی می کند. فاسیولیازیس از بیماریهای زئونوز بوده که توسط دو گونه از ترماتودا به نامهای فاسیولا هپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا ایجاد می شود. میزبان اصلی این انگل نشخوارکنندگان می باشند که با بلعیدن متاسرکرهای انگل آلوده می شوند. انسان به عنوان یک میزبان اتفاقی مبتلا می شود. در سیر تکاملی فاسیولا هپاتیکا حلزون (لیمنه ترونکاتولا) و در سیر تکاملی فاسیولا ژیگانتیکا حلزون (رادیکس اریکولار) یا (لیمنه ژدروزیانا) میزبانان واسط هستند. با توجه به خطرات بیماری و اهمیت تعیین میزان شیوع بیماری و ضررهای اقتصادی ایجاد شده توسط این انگل در دام و انسان، مطالعه حاضر از اهمیت ویژه­ای برخوردار بود. این بررسی به مدت 6 ماه و به صورت مقطعی و با آمار توصیفی و استنباطی بر روی گاوهای ذبح شده در کشتارگاه های استان مازندران در سال 1389 انجام شد. داده های به دست آمده به وسیله آزمونهای فرض نسبت موفقیت و آماره آزمون Z استاندارد در سطح خطای 5% در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. در این مطالعه، مجموعا 32035 راس گاو و گوساله ذبح شدند و 1858 راس (8/5%) از گاو­ های تحت مطالعه به انگل فاسیولا آلوده بودند. کمترین شیوع آلودگی گاوها به انگل فاسیولا مربوط به شهر مرزن آباد با عدم مشاهده این بیماری در 151 راس گاو کشتار شده بود. بیشترین شیوع نیز در کشتارگاه شهرستان نوشهر با 355 راس دام آلوده (86/30%) از 1150 راس گاو ذبح شده، مشاهده شد. در برنامه ریزی به منظور کنترل، الگوی انتقال ترماتودهای کبد در نواحی خاص جغرافیایی باید مورد توجه باشد. زمان درمان فصلی به فراوانی و شدت مواجهه با متاسرکرها بستگی دارد. حداکثر انتقال در مناطق گرم از بهار تا تابستان، در مناطق سرد از اواخر تابستان تا پائیز و در بعضی نواحی با آب و هوای معتدل یا جایی که چشمه آب گرم به صورت کانونی آب و هوای مناسبی را برای زنده ماندن متاسرکرها فراهم می سازد، در تمام سال وقوع می یابد. به طور کلی کمترین توجه نسبت به اقدامات درمانی در پائیز و اواخر زمستان یا اوایل بهار مبذول می گردد و در جایی که مواجهه با متاسرکرها به طور مکرر و ثابت وقوع می یابد، ممکن است لازم باشد که دامها هر سال چند نوبت درمان شوند.

واژه‌هاي كليدي: فاسیولیازیس، فاسیولا، گاو، مازندران، شیوع.